"Villa Eicke", czyli Dom Szczypiorskiego

W dawnym budynku komendanta hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen otwarto Międzynarodowy Dom Spotkań "Haus Szczypiorski", noszący nazwisko wybitnego pisarza polskiego Andrzeja Szczypiorskiego. Tym samym po obozie w Ravensbrück również drugie Miejsce Pamięci w Brandenburgii posiada w dawnych budynkach nazistowskich sprawców nowoczesne schronisko młodzieżowe wyposażone w pomieszczenia seminaryjne.

Zadaniem nowego Domu Spotkań w Sachsenhausen będzie w szczególności popieranie dialogu między młodymi Niemcami i Polakami.

Budynek wzniesiony w latach 1938-39 przez więźniów obozu był służbową willą Theodora Eicke, zwierzchnika wszystkich nazistowskich obozów koncentracyjnych. Po wojnie służył jako szpital armii NRD, w 1993 roku przejęła go fundacja "Brandenburskie Miejsca Pamięci".

- W ramach projektów młodzieżowych, razem z Kołem Inicjatorów Międzynarodowego Ośrodka Spotkań Młodzieży Sachsenhausen, przez lata prowizorycznie rozbudowaliśmy budynek i przystosowaliśmy go do również prowizorycznego użytku, dzięki czemu w ogóle przetrwał. Od początku, od 1997 roku, łączyliśmy naukę zawodu z edukacją historyczną. To Koncepcja, którą chcemy kontynuować - mówi Horst Seferens, rzecznik prasowy Fundacji.

- Uczestnikami warsztatów byli sporadycznie gimnazjaliści, głównie jednak uczniowie szkół zawodowych i młodzi bezrobotni. Są to reprezentanci niezbyt uprzywilejowanych środowisk, w których werbowali są potencjalni zwolennicy skrajnie prawicowych partii. - Chcemy dotrzeć do jak najszerszej grupy młodych ludzi, dać im bodźce do myślenia, konfrontować z nie zawsze wygodnymi tematami. Dużo złego dzieje się z niewiedzy, wielu młodych nie zdaje sobie sprawy, co działo się w czasach nazizmu, także szkoła nie przekazuje tyle, ile kiedyś. Dlatego jesteśmy zdania, że wszyscy powinni mieć możliwość zdobycia tej wiedzy, czy są to licealiści, czy uczniowie innych szkół. I dajemy im tę możliwość - mówi dyrektor Zrzeszenia Schronisk Młodzieżowych Berlina-Brandenburgii, Alexander Fritzke.

Dom imienia Szczypiorskiego oferuje 32 miejsca noclegowe, w tym pokój dla niepełnosprawnych, salę komputerową i medialną, także możliwość przygotowywania posiłków i liczne oferty spędzania wolnego czasu, choćby z racji położonego w pobliżu jeziora, czy międzynarodowej ścieżki rowerowej Berlin-Kopenhaga. Koszty remontu i wyposażenia - milion dwieście tysięcy euro - pokryły federalne Ministerstwo ds. Rodziny i Ministerstwo Oświaty Brandenburgii.

Tekst: dw.com (2006)

Byłam już kilka razy w Oranienburgu, a co za tym idzie - w Sachsenhausen, jednak ten dom za każdym razem omijałam. Chyba nie byłam pewna czy można go zobaczyć z bliska. Podobnie jak w przypadku Ravensbrück, tak samo w Sachsenhausen można dziś zarezerwować łóżko w ośrodku młodzieżowym. Myślę, że w Sachsenhausen są to raczej rezerwacje dla grup, ponieważ budynek nie ma aż tak dużej ilości pokoi dla pojedynczych turystów.

Villa Eicke - Zur Rolle von Ehefrauen in SS-Netzwerken
Źródło: Gedenkstätte Sachsenhausen. Sachsenhausen Memorial

Na słowo "Eicke" w czasach nazistowskich zginało się każde kolano esesmana i nadzorczyni. Theodor Eicke był "drugim po bogu", czyli po Himmlerze. Jako współtwórca całego systemu obozów koncentracyjnych w Rzeszy Niemieckiej, komendant obozu w Dachau oraz szef Inspektoratu Obozów Koncentracyjnych miał władzę całkowitą nad wszystkim, co dotyczyło kwestii "ostatecznego rozwiązania", administracji i gospodarki obozów koncentracyjnych - aż do swojej śmierci w 1943 roku. To naprawdę niezwykłe, że można mieć wgląd w to, w jakich warunkach mieszkał Eicke w Oranienburgu. Do swojej pracy, czyli do biura w Inspektoracie miał zaledwie kilka minut. Ogromna willa, w której mieszkał z żoną i dziećmi świadczy o niebywałym luksusie życia tak wysoko postawionego oficera SS.

Zwiedzając wystawę w byłym obozie Sachsenhausen na temat tamtejszej załogi SS, postanowiłam przy okazji podjechać do "Willi Eicke" i dzięki uprzejmości osób tam przebywających (pracowników schroniska młodzieżowego), mogłam zrobić kilka zdjęć także wewnątrz budynku. Na murze otaczającym posesję znajduje się niewielka tablica informacyjna o historii budynku i jego właścicielu. Jeśli będziecie kiedyś w pobliżu tej willi - koniecznie ją obejrzyjcie, to też jest ważny świadek historii nazistowskich Niemiec!

Zdjęcia wykonałam w sierpniu 2023 roku.