Zaduszki w obozie Ravensbrück: zmarłych obcowanie

"Kiedyś podczas nocnej zmiany przeżyłyśmy dziwny moment. Jedna z aufseherek uzbrojona w rewolwer i latarkę, wyszła wraz z kolonką na dwór przed barak. Zaczęły się szepty, że pod barakiem kogoś widziano, ktoś się zaczaił czy schował. Wróciły po jakimś czasie skonsternowane, blade. I znów szepty: duch samobójczyni, którego już nieraz widziano na drutach, tam gdzie sobie odebrała życie, ukazał się aufseherce. Zagadane nie zwracałyśmy przy naszym stole uwagi na te pogwarki. Barak nasz zawierał dwie pracownie, oddzielone od siebie oszkloną kancelarią, gdzie siedziały dozorujące nas Niemki. Nagle widzimy, że häftlingi z drugiej sali jak stado oszalałych owiec cisną się i z krzykiem wpadają do drzwi kancelarii. Nasza strona zrywa się na równe nogi, przewracając stołki, rzucając robotę i tłoczy się również ku kancelarii. (...) Nie rozumiałam, co się stało, poczułam jakby mnie jakiś silny prąd przeszył. Błyskawiczna myśl: ‘rewolucja, ktoś rzucił się na aufseherki. Weszły blade Niemki i ’kolonoführerki’, zaczęły uspokajać, tłumaczyć. Okazało się, że jakiś häftling ukryty w słomie, spłoszony przez aufseherkę znikł, szukano go bezskutecznie. Wreszcie wzięto go za ducha. Ktoś komuś to powtórzył, ktoś przypadkiem stuknął. Zbiorowa panika ogarnęła wszystkie. Wiele przysięgało i zaklinało się, że widziały białą postać przechodzącą przez salę".
Irena Pawlewska-Szydłowska, maszynopis

Nie płacz…

Nie płacz – wrócę do Ciebie – powrócę jesienią
Szumem lecących liści, nadwodnych mgieł cieniem,
Bladym uśmiechem astrów ostatnich na grzędzie.
Nie płacz droga – cóż z tego, że grobu nie będzie,
Który mogłabyś stroić wieńcami i kwieciem,
Że zniknę smugą dymu w tej krwawej zamieci,
Garstką prochu, rzuconą gdzieś na obcej ziemi.
Nie płacz – łzy Twoje ciężarem kamieni
Upadną mi na duszę.

Ja wrócę do Ciebie
Cichą piosenką wiatru, co w lesie kolebie
Drzew wierzchołki i tęskną kołysankę nuci.
Zatańczę w blasku świecy, gdy do domu wrócisz
I nad ciekawą pochylisz się książką.
Dotknę Twoich warkoczy, przewiązanych wstążką
I otulę Cię całą wzrokiem jak pieszczotą.
A może głos rozpoznasz nabrzmiały tęsknotą
W dźwięku strun rozśpiewanych w starym fortepianie
„Melodią” Masseneta.
Och, nie płacz kochanie –
Bo gdy zobaczę we łzach oczy Twoje jasne,
Targnę płomieniem świecy i razem z nią zgasnę.

Halina Golczowa
Neubrandenburg, 1944