Dzień Myśli Braterskiej: "MURY" w Ravensbrück

"MURY" w Ravensbrück

Niedawno nakładem wydawnictwa "Bellona" ukazała się nowa publikacja na temat historii obozu Ravensbrück, a dokładniej historii tajnej polskiej drużyny harcerskiej, która na terenie obozu funkcjonowała. Z okazji 22 lutego czyli harcerskiego święta - Dnia Myśli Braterskiej - załączam ciekawy tekst dotyczący drużyny harcerskiej "Mury" autorstwa Janusza Tajcherta. Polecam też przeczytać książkę "Harcerki z Ravensbrück".

"Mojej Drużynowej"

Stoisz ubrana w pasiaku,
Na twarzy wyraz skupienia,
Bez krzyża, bez sznura, bez znaku –
To dla nas bez znaczenia

Oczy Twe czujnie szukają
Zastępów na „Lagerstrasse”,
Zastępy ćwiczenia mają:
Myślisz – czy zmieszczą się w czasie?

Twe serce, wola niezłomna,
Harcerskie powołanie
Stworzyły z nas drużynę,
Co w pierwszym rozkazie – zwała się „Przetrwanie”

Dziś gdy marszowym krokiem,
Salut Ci oddamy,
Wierzysz już w nas mocno,
Że - wszystko - pokonamy  

Ravensbrück, autorka nieznana

*

"Tajna drużyna starszych harcerek "Mury" działała od 31 listopada 1941 roku w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. Organizatorkami były: Józefa Kantor- członek Komendy Chorągwi Śląskiej (drużynowa), Maria Rydarowska- hufcowa z Gorlic oraz Zofia Janczy- hufcowa z Nowego Sącza czyli więźniarki z drugiego Sondertransportu z Tarnowa. Chociaż liczba członkiń z różnych powodów ulegała zmianom, stan liczbowy zespołu na dzień 1 kwietnia 1945 roku wynosił 102 harcerki; najwięcej rekrutowało się z Chorągwi Krakowskiej, Śląskiej i Wielkopolskiej. Istniało siedem zastępów: Cegły, Cementy, Fundamenty, Kamienie, Kielnie, Wody, Żwiry. Nazwy zastępów wymieniały niezbędne elementy i warunki, aby krąg tak rozumianych murów posiadał właściwą siłę i moralne znaczenie. Komenda Tajnej Drużyny mieściła się w baraku numer 15a. Zaczęło się od 3 zastępów, po 5-6 harcerek. Zastępy przez dłuższy czas nie znały się między sobą. Każdy pracował samodzielnie. Po kilku miesiącach, kiedy zastępowe dobrze poznały swoje  harcerki, urządzono zbiórkę całej drużyny. W miarę jak przyjeżdżały nowe transporty, powstawały dalsze zastępy i ich liczebność się powiększała. Do drużyny obozowej należały nie tylko przedwojenne harcerki. Przyjmowano również nowe ochotniczki, które w obozie składały przyrzeczenie. Godło Mury oznaczało psychiczne odgrodzenie się od strasznej obozowej codzienności. Harcerskie hasło grupy: "Trwaj i innym pomóż przetrwać!" - wyrażało wolę walki i wspaniałej ludzkiej solidarności. Istniało również liczne Koło Przyjaciół Harcerstwa, ściśle współpracujące z grupą.

Zadania jakie postawiły przed sobą harcerki to:

1. Czuwanie nad własna postawą, aby była zgodna z ideologią harcerską.

2. Zachowanie równowagi wewnętrznej, godności i pogody ducha.

3. Podtrzymywanie na duchu innych współwięźniarek.

4. W szerokim kręgu wzajemna pomoc moralna i materialna. Opieka nad starszymi i chorymi.

 5. Próba kierowania myśli ku sytuacji pozaobozowej, aby oderwać więźniarki od koszmaru dnia codziennego, ciągłego upodlenia przez władze hitlerowskie oraz próby oderwania rozmyślań o groźbie śmierci.

Praca ich polegała na zbiórkach szkoleniowych zastępów i drużyny oraz na akcji pomocy potrzebującym. W blokach, w których mieszkały harcerki, powierzona była poszczególnym zastępom opieka nad chorymi oraz tymi, które nie otrzymywały paczek. Dla chorych starano się o lekarstwa. Harcerki pracujące w kuchni "organizowały" dodatkowe jedzenie dla najmłodszych i najciężej pracujących. Pomoc ich nie ograniczała się do spraw materialnych. Starały się oddziaływać na otoczenie pogodą, uśmiechem i życzliwością. Były to bardzo cenne wartości w życiu zbiorowym, kiedy tak łatwo dochodziło do krótkich spięć w zatłoczonych ponad miarę blokach. Ich życzliwość dla otoczenia rozładowywała nieraz ciężką atmosferę i działała kojąco. Mimo tak nie sprzyjających warunków odbywały się specjalne uroczystości harcerskie, jak przyrzeczenie, biegi i wspólna gwiazdka. Brały w nich udział członkinie Koła Przyjaciół Harcerstwa.

Niewątpliwie działalność drużyny harcerskiej  "Mury" należy zaliczyć do ruchu oporu. We wspomnieniach o ruchu oporu w obozach męskich dominującą rolę odgrywało: gromadzenie broni, przygotowywanie grup zbrojnych na dni wyzwolenia i w nielicznych wypadkach sama walka zbrojna. Jest to stanowisko niesłuszne. Nie można zawężać pojęcia ruchu oporu do samej walki zbrojnej. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie formy oporu indywidualnego i zbiorowego, wszystko to, co służyło ochronie biologicznej więźniów, co pozwalało przetrwać i zachować godność człowieka. Z grubsza można wyliczyć następujące gałęzie ruchu oporu w obozach:

1. Samopomoc koleżeńska szeroko pojęta. W tym duża rola rewiru (szpital obozowy) i pomocy lekarskiej ze strony więźniów lekarzy i pielęgniarek.

2. Życie polityczne

3. Kontakty ze światem zewnętrznym

4. Życie kulturalno-oświatowe i tajne nauczanie.

5. Życie artystyczne.

6. Życie religijne.

7. Sabotaż w pracy dla Niemców.

8. Ucieczki.

Tutaj nasuwa się uwaga zasadnicza. Ruch oporu za drutami jest nieporównywalny z ruchem oporu rozgrywającym się na wolności w którymkolwiek z krajów okupowanych przez Hitlera. Warunki w jakich odbywała się walka z wrogiem w obozach i jej formy były zupełnie inne. Nie można przeprowadzać żadnych analogii."

Tekst: Janusz Tajchert

Marsz "Murów" 

Maria Masłowska   

Kolczasty drut otacza nasze dno –
Pasiaków tłum w stagnacji jakiejś tkwi,
Lecz nagły zryw, bo wreszcie przyszło „to”:
Drużynę „Murów” tworzymy – „my”. 

Marsz harcerki! – marsz w Ravensbrucku,
Podnieś skroń i czujną bądź
Niech radość zabrzmi w tym okrzyku:
Jesteśmy razem, nie wolno ci się giąć. 

To nic że głód, to nic że chłód
I ta tęsknota co serce rwie.
Nie zdepcze nas ten szwabski but,
Bojowy krzyk drużyna Murów śle.   

Więc siostry trwajmy dzielnie,
Bo Polska tuż, a z nią dom nasz.
Rosną zastępy : „Wody, „Kielnie”,
Idzie historia – rozjaśnij twarz.   

Tło budują  „Fundamenty”,
„Cegły”, „Żwiry” strop wzmacniają,
Wre robota , a „Cementy”
Wszystko sercem zapalają.   

Niech nas wiedzie znak 13-stki
Zdrowo, cało no i szumnie
Sztandar drużyny warszawskiej
Niech prowadzi śmiało, dumnie.   

Sztandar wspólny co był w „boju”
Dany siostrom tam... w Warszawie
Na nim gwoździe: trudu znoju
Dla tej naszej „Wspólnej sprawy”   

Teraz baczność. Defilada.
Dzięki harcerskiej komendzie
Dziesięć przyrzeczeń składa
Harcerkami w KL będzie.