17. Europäische Sommer-Universität 2025

 

17. Europäische Sommer-Universität 2025

25. August bis 29. August 2025

Die Frage, ob Täter:innenschaft in einer KZ-Gedenkstätte verhandelt werden sollte, ist seit ihrer Einrichtung in der Diskussion. Immerhin stehen die historischen Orte heute für die Leiden und die Selbstbehauptung der Häftlinge. Dabei ist die Befassung mit der Täter:innenschaft grundlegend für die Frage, wie es zu den Konzentrationslagern kommen konnte, warum Menschen mit Überzeugung in diesen arbeiteten, und welches ihre Motivation war. Allein die Wohnhäuser für die Aufseherinnen im Frauen-Konzentrationslager Ravensbrück, die extra für diese entworfen wurden, und die alle Besuchenden als erstes sehen, stehen für die enge Verbindung von Ideologie und Anreiz. 

Aus diesem Grund eröffnete die Mahn- und Gedenkstätte Ravensbrück bereits 2004 die erste Täter:innen-Ausstellung in einer KZ-Gedenkstätte, die 2020 aktualisiert wurde. 

Die Sommer-Universität nimmt das Thema auf, um neuere Forschungen zu diskutieren. Dabei soll sowohl der Täter:innenschaft im KZ nachgegangen werden – hier in geschlechterhistorischer Perspektive – sowie den Bedingungen von Kollaboration und Kooperation in den besetzten Gebieten. Auch den Fragen nach den Ausstellungspraxen und der Medienpräsenz soll nachgegangen werden sowie der Frage nach Kontinuitäten und der gemeinsamen Strategiebildung für die Zukunft.

Die Europäische Sommer-Universität Ravensbrück richtet sich an einen interdisziplinären Kreis von Teilnehmenden, der sich aus Studierenden, Wissenschaftler:innen, Multiplikator:innen der historisch-politischen Bildung und Interessierten zusammensetzt. Sie ist intergenerationell, interdisziplinär und nimmt Fragen der Geschlechterforschung auf. Das vielfältige Programm enthält Vorträge, Führungen und Workshops, sowie Filmvorführungen und künstlerische Abendgestaltungen.

Veranstaltungsort
Mahn- und Gedenkstätte Ravensbrück 
Straße der Nationen
16798 Fürstenberg/Havel

Kontakt
Ansprechpartner: Freya Ziegelitz

E-Mail
ziegelitz@ravensbrueck.de
+49 (0)33093-608171

Kwestia, czy sprawstwo zbrodni powinno być poruszane w miejscu pamięci poobozowej, jest dyskutowana od momentu jego powstania. W końcu to właśnie historyczne miejsca dziś symbolizują cierpienia i walkę o godność więźniów. A jednak zajmowanie się sprawstwem zbrodni jest kluczowe dla pytania, jak doszło do powstania obozów koncentracyjnych, dlaczego ludzie z przekonaniem w nich pracowali i co było ich motywacją. Już same domy mieszkalne dla nadzorczyń w kobiecym obozie koncentracyjnym Ravensbrück, zaprojektowane specjalnie dla nich i będące pierwszym, co widzą odwiedzający, są symbolem ścisłego powiązania ideologii i bodźców.

Z tego powodu miejsce pamięci Ravensbrück już w 2004 roku otworzyło pierwszą w historii wystawę poświęconą sprawcom zbrodni w miejscu pamięci poobozowej, która została zaktualizowana w 2020 roku.

Letni Uniwersytet podejmuje ten temat, by dyskutować nad najnowszymi badaniami. Analizowane będzie zarówno sprawstwo zbrodni w obozie koncentracyjnym – z perspektywy historii płci – jak i warunki kolaboracji oraz współpracy na terenach okupowanych. Poruszone zostaną także zagadnienia praktyk wystawienniczych i obecności w mediach, jak również pytania o ciągłość i wspólne strategie na przyszłość.

Europejski Letni Uniwersytet w Ravensbrück skierowany jest do interdyscyplinarnego grona uczestników, w skład którego wchodzą studenci, naukowcy, multiplikatorzy edukacji historyczno-politycznej oraz osoby zainteresowane. Ma charakter międzypokoleniowy, interdyscyplinarny i podejmuje pytania badawcze z zakresu studiów nad płcią. Bogaty program obejmuje wykłady, oprowadzania i warsztaty, a także projekcje filmowe i artystyczne wydarzenia wieczorne.

*

Europejski Letni Uniwersytet w Ravensbrück odbywa się co roku w ostatnim tygodniu sierpnia jako międzypokoleniowa konferencja w Miejscu Pamięci Ravensbrück. Skierowany jest do interdyscyplinarnego grona uczestników, w skład którego wchodzą studenci, naukowcy, multiplikatorzy edukacji historyczno-politycznej oraz inne osoby zainteresowane. Bogaty program obejmuje wykłady, oprowadzania i warsztaty, a także projekcje filmowe i artystyczne wydarzenia wieczorne.

Wydarzenie podejmuje aktualne tematy badawcze oraz zagadnienia związane z dyskursem pamięci. Ramy programowe wyznaczają trzy główne obszary: panowanie narodowosocjalistyczne w Europie, historia kobiet i płci oraz krytyczne spojrzenie na europejską historię pamięci – zawsze w odniesieniu do szczególnej historii obozu koncentracyjnego Ravensbrück.

Celem wydarzenia jest wymiana wiedzy i połączenie badań naukowych prowadzonych w miejscach pamięci poobozowych z tymi realizowanymi na uniwersytetach i w instytucjach badawczych. Konferencja ma wspierać profesjonalną wymianę oraz budowanie sieci kontaktów na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym.

Szczególną uwagę poświęca się także wsparciu młodych naukowców, którzy w ramach giełdy badawczej są zaproszeni do prezentacji aktualnych prac dyplomowych związanych tematycznie z wydarzeniem.

Europejski Letni Uniwersytet w Ravensbrück jest wspierany koncepcyjnie przez grupę projektową, która – zgodnie z tematyką danego roku – na nowo się konstituuje. Ta działająca w ramach wolontariatu grupa naukowców opracowuje główne zagadnienia tematyczne, rekomenduje prelegentów i bierze udział w moderowaniu poszczególnych wydarzeń w ramach Letniego Uniwersytetu.

Europejski Letni Uniwersytet w Ravensbrück został powołany do życia w 2005 roku z inicjatywy ówczesnej minister nauki, badań naukowych i kultury kraju związkowego Brandenburgia, prof. dr Johanny Wanki, oraz ówczesnej dyrektorki Miejsca Pamięci Ravensbrück, prof. dr Sigrid Jacobeit.

W ostatnich latach Europejski Letni Uniwersytet Ravensbrück organizowany był m.in. we współpracy z Leibniz-Zentrum für Zeithistorische Forschung Potsdam, Leibniz-Forschungsverbund „Wert der Vergangenheit” oraz Centrum Badań nad Antysemityzmem przy TU Berlin.

Serdeczne podziękowania kierujemy do instytucji wspierających finansowo projekt, w szczególności do Ministerstwa Nauki, Badań i Kultury Brandenburgii (MWFK), Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec, Mercedes-Benz Group, Fundacji Alfreda Landeckera oraz instytucji wspierających kulturę w regionie Oberhavel.

17. Europejski Letni Uniwersytet odbędzie się w dniach 25–29 sierpnia 2025 roku pod hasłem:„Sprawcy: obrazy i miejsca. Wyzwanie dla badań i edukacji”.

Źródło: Mahn‑ und Gedenkstätte Ravensbrück