"Obersalzberg. Idyll und Verbrechen"

Cały arsenał Obersalzberg stanowił tak zwany "obszar zastrzeżony dla Führera". Był on oddzielony od otoczenia ogrodzeniem, a wstęp do niego był możliwy wyłącznie za specjalną przepustką. Obecny budynek "Dokumentacji Obersalzberg", to nowy obiekt nie uwzględniony na modelu przedstawiającym teren z 1944 roku. Współczesne muzeum leży bezpośrednio obok dawnego domu gościnnego Hoger Göll. Zaraz poniżej, nieco przesunięty, leżał "Berghof" Hitlera - trzy dalsze domy należały do wyższych osobistości nazistowskiego państwa - Hermanna Göringa, Martina Bormanna i Alberta Speera. Obok leżały budynki służby, dworek, koszary SS, hala teatralna.

Hitler odwiedził Obersalzberg po raz pierwszy w 1923 roku. Dawna górska wieś była już od dawna miejscem uczęszczanym przez letników. Przez szereg lat Hitler wynajmował dom letniskowy "Wachenfeld", a w 1933 roku kupił go i rozbudował do reprezentacyjnej rezydencji "Berghof". Martin Bormann, "prawa ręka" Hitlera, stopniowo nakłonił sąsiadów do sprzedaży swoich domów. Pod koniec lat trzydziestych nie pozostał tutaj żaden z dawnych mieszkańców.

Hitler i osoby ze ścisłego otoczenia Hitlera szukali w Obersalzbergu nie tylko wytchnienia od nia codziennego. Tutaj podejmowano także daleko idące decyzje polityczne. W tym celu utworzono w tym miejscu w pełni funkcjonalną centralę rządową. Dla ochrony przed nalotami powstał podczas wojny rozbudowany system bunkrów.

Obersalzberg stanowił istotny element składowy władzy Hitlera. Przede wszystkim tworzył idealną scenerię dla propagandy. Wizerunku Hitlera jako "władcy blisko związanego z narodem" i "niestrudzonego męża stanu" nie można by zilustrować tak pięknymi zdjęciami w żadnym innym miejscu. Równocześnie Obersalzberg był także ośrodkiem władzy. Regularne pobyty Hitlera w tym miejscu sprawiły, że Berghof był faktycznie drugą siedzibą rządu nazistowskiego państwa. Tutaj powstawały plany narodowosocjalistycznej polityki i zapadały rozstrzygnięcia dotyczące prześladowań, wojny i masowych mordów.

Z dala od stolicy Rzeszy Hitler miał pełną kontrolę nad tym, kto może odwiedzić go w Berghofie, a kto nie - dostęp do dyktatora oznaczał wpływy i władzę. Na Obersalzbergu mieszkały z Hitlerem zaufane osoby należące do małego, bezpośredniego kręgu, lecz mało która mogła liczyć na stałą przychylność Führera. W Obersalzbergu przebywała bardzo często partnerka Hitlera, Ewa Braun. Jej istnienie utrzymywano w tajemnicy przed społeczeństwem z obawy, że mogłoby to zaburzyć wykreowany przez propagandę obraz Führera pracującego niestrudzenie dla dobra narodu i zrazić do niego zwłaszcza żeńską jego część. Prywatne albumy fotograficzne i filmy wąskotaśmowe często pokazują rozbawione towarzystwo i pogodne sceny . To co działo się w tym samym czasie na arenie politycznej najczęściej pozostało w ukryciu.

Począwszy od 1933 roku Obersalzberg stał się miejscem pielgrzymek. Widokówki i albumy fotograficzne opowiadają o tym, jak zwolennicy Hitlera przeżywali osobistą bliskość swojego idola. Z upływem czasu masy odwiedzających coraz bardziej irytowały Hitlera. Wkrótce przyjmował on już tylko wybrane grupy, aż także i te audiencje niemal całkowicie ustały.

Obersalzberg był miejscem, w którym Hitler podejmował decyzje dotyczące polityki zagranicznej i prowadzenia działań wojennych. Tutaj na tle imponujących gór, Hitler przyjmował dostojnych gości zagranicznych. Tutaj przekazywał polecenia - często podczas spaceru - swoim zaufanym współpracownikom, takim jak Hermann Göring i Heinrich Himmler. Tutaj w sierpniu 1939 roku wydał zgromadzonym w wielkiej sali generałom rozkaz ataku na Polskę, który dał początek drugiej wojnie światowej.

Niemal przez cały czas trwania wojny Obersalzberg był wielokrotnie kwaterą Führera. Tutaj w "Berghofie" osiągnęła Hitlera wiadomość o okrążeniu Stalingradu i lądowaniu aliantów w Normandii. Powracał tutaj chętnie zarówno w latach militarnych sukcesów jak i w czasie klęsk. Bowiem dni w Obersalzbergu nie były regulowane napiętymi terminami. W swobodnej atmosferze, w otoczeniu piękna przyrody, Hitler podejmował brzemienne w skutkach decyzje.

Hitler przebywał po raz ostatni w Obersalzbergu w lipcu 1944 roku. 25 kwietnia 1945 roku wskutek zmasowanego nalotu bombowego Royal Air Force zostały zniszczone liczne zabudowania kwatery Hitlera. To oznaczało koniec "Obszaru zsstrzeżonego dla Führera". "Berghof", który podczas nalotu ucierpiał tylko w nieznacznym stopniu, został podpalony przez wycofujące się oddziały SS, aby nie dopuścić, aby tak ważne trofeum dostało się w ręce wroga. Po samobójstwie Hitlera wojna zakończyła się kapitulacją Niemiec w dniu 8 maja 1945 roku.

Tu gdzie poprzednio w kierunku "Berghofu" maszerowały karnie grupy zwiedzających, po zakończeniu wojny ponownie tworzyły się kolejki turystów, którzy pragnęli rzucić okiem na ruiny. Rozpoczęło się polowanie na pamiątki i trofea. Wszystko, co nie było trwale zamocowane padło łupem zwiedzających i aliantów. Amerykanie odkryli piękno Obersalzbergu urządzając tutaj ośrodek wypoczynkowy dla żołnierzy i ich rodzin.

Także branża turystyczna odkryła "Berghof" ponownie i przez całe lata zaopatrywała turystów w pamiątki w postaci kolorowych broszurek, widokówek, blaszek z kolorowymi motywami i popularnych plastikowych telewizorków ze slajdami - wszystkie te artykuły z motywami "Berghofu" cieszyły się niesłabnącym powodzeniem. W 1952 roku ruiny "Berghofu" zostały wysadzone w powietrze, aby zapobiec turystyce gloryfikującej Hitlera. Mimo braku oryginalnych obiektów zainteresowanie tym miejscem utrzymuje się do dzisiaj. Przez długi czas brak było możliwości uzyskania informacji o czasach narodowego socjalizmu tutaj na miejscu. Wreszcie w roku 1999 otwarty został ośrodek informacyjny "Dokumentacja Obersalzberg".

Dzisiaj Obersalzberg służy ponownie turystyce. Goście przyjeżdżają tutaj nie tylko dlatego, że interesuje ich Hitler i Obersalzberg w czasach narodowego socjalizmu, lecz także aby wypocząć, wędrować po górach, spędzić urlop. Nie ma w tym nic dziwnego. Wprost przeciwnie: to sprawia, że w dzisiejszym Obersalzbergu zapanowała atmosfera codzienności. Także teren dawnego "Berghofu" nie jest już dłużej mitycznym, tajemniczym miejscem w lesie, w którym wiecznie wczorajsi zapalają znicze w dniu urodzin Hitlera. Dzisiejszy stan uzyskany został przez rezygnację z prób wygodnej interpretacji historii. Pobytu w tym miejscu nie wolno redukować do urlopowo-konformistycznej idylli lub atrakcyjnych aspektów spędzania wolnego czasu przez odsuwanie od siebie lub przemilczanie niewygodnych faktów. Obersalzberg jest miejscem ambiwalentnym - "Sielanka i zbrodnia" są tutaj nierozłącznie związane ze sobą.