Památník Lidice: nowe życie wioski

 

Kalendarium nowego życia Lidic rozpoczęło się trzy lata później. W czerwcu 1945 żołnierze radzieccy ustawili pomnik na zbiorowej mogile lidickich mężczyzn z napisem w języku rosyjskim i czeskim: „Mieszkańcom Lidic, ofiarom niemieckich, faszystowskich okupantów od żołnierzy Armii Czerwonej, sierżantów i oficerów jednostki bohatera Związku Radzieckiego pułkownika Pankowa”. Nadchodziło panowanie innej, narzuconej ideologii i czas nowej władzy, która postanowiła być dla Lidic łaskawa. 10 lipca 1945 roku, w czasie pierwszej uroczystości państwowej upamiętniającej ofiary pacyfikacji, minister spraw wewnętrznych Václav Nosek ogłosił rządową decyzję o budowie nowych Lidic: „(…) rząd Republiki Czechosłowackiej na swym posiedzeniu w dniu 6 czerwca roku 1945 uroczyście podjął ustawę o wybudowaniu nowych Lidic. Jako minister spraw wewnętrznych oświadczam, że w wyzwolonej republice Lidice będą istniały w tym miejscu, gdzie poprzednio i z historyczną czeską nazwą”. 

W maju 1947 roku na terenach zniszczonych Lidic powoli powstawało miejsce narodowej pamięci. Z oddali jego znakiem rozpoznawczym stała się oktagonalna, betonowa glorieta, wsparta na ośmiu kolumnach. Otwarta ku niebu, stoi na wzniesieniu, wyznaczając oś widokową na rozległy teren wioski, której nie ma. Przylegają do niej arkadowe galerie z serią płaskorzeźb, przedstawiających ostatnie godziny życia Lidic. Z biegiem lat ogniskową w procesie upamiętniania stało się Lidickie Muzeum, któremu kształt architektoniczny nadał w 1962 r. znany czeski architekt František Marek (1899–1971), będący również projektantem gloriety i rozwiązań parkowo-przestrzennych dla całego terenu. Budynek i jego szare betonowe wnętrza, odnowione i rozbudowane w 2005 r., zawierają od roku 2006 multimedialną ekspozycję stałą, zatytułowaną „I ci niewinni byli winni”. Stanowi ona dla odwiedzających Lidice rzetelne i poruszające źródło wiedzy o losie wsi i jej mieszkańców w szerszym kontekście drugiej wojny światowej.

 

Tekst: prof. dr hab. Halina Taborska

"Pacyfikowane wsie Europy - Lidice"

Zdjęcia wykonałam w kwietniu 2019.