#75Befreiung: Wystawa "Chwile ostatnie..." w Ravensbrück

Specjalny film, który przygotowałam z okazji 75. rocznicy wyzwolenia Ravensbrück, w którym zamieściłam także wideo ze swojej wystawy w Muzeum Ravensbrück z 2014 roku:

Tekst przemowy po polsku i po niemiecku:

Pamięć ocalona

Ravensbrueck to miejsce wyjątkowe. Dla naszej historii, przestrogi  i pamięci. Dla Polaków to miejsce jest szczególnie ważne. To tutaj, w północnej Brandenburgii, pod tym niebem, nad brzegiem jeziora Schwedt, znajduje się skrawek ziemi nasączony polską krwią. To miejsce dziś nas jednoczy i każe pamiętać o trudnej, mrocznej przeszłości. Historii nie zmienimy, jednak możemy wspólnie budować jaśniejszą przyszłość, poprzez polsko-niemiecki dialog międzypokoleniowy - oddając hołd tym, których życie minęło bezpowrotnie w więziennych murach Ravensbrueck. 

Przyjeżdżamy w to miejsce, najczęściej szukając odpowiedzi na pytanie: dlaczego? Czy znajdujemy ją, chodząc po czarnym żwirze, patrząc na wysoki mur, zaglądając w Szczelinę? Czy przyniesie ją  szum pobliskich sosen i plusk fal na jeziorze?  To miejsce jest naszą wspólną Pamięcią Pokoleń - nosimy ją w swoich sercach. Bo życie wciąż trwa. Nasza wspólna przyszłość jest  w naszych rękach. I tylko od nas samych zależy jaki będzie mieć charakter. 

    

Historia - Pamięć - Edukacja

Jako artysta Trzeciego Pokolenia, pragnę szerzyć pamięć o ofiarach II wojny światowej poprzez różne działania artystyczne i edukacyjne. Historia, pamięć i edukacja to trzy zagadnienia, które są aktualnie wyznacznikiem mojej działalności twórczej.    

W trakcie tegorocznych uroczystości 69. rocznicy wyzwolenia, polska młodzież weźmie udział w prowadzonych przeze mnie "Brandenburskich Plenerach Pamięci", których nazwa jest nawiązaniem do niemieckiej fundacji zrzeszającej Miejsca Pamięci na terenie Brandenburgii - "Fundacji Brandenburskie Miejsca Pamięci". 

Pierwszy kontakt z terenami byłego obozu, może być bardzo silnym emocjonalnie przeżyciem dla młodego człowieka, zwłaszcza poprzez bliską obecność Świadków Zagłady. Chcąc pomóc młodzieży w poznaniu historii terenu, w którym się znajdują oraz wykorzystując chwilę zadumy w autentycznym miejscu, młodzież będzie rysować charakterystyczne miejsca wokół terenów byłego obozu Ravensbruck: jezioro - w którym spoczywają prochy zamordowanych, las - w którym znajduje się dawne osiedle SS oraz miasteczko Furstenberg/Havel - w którym mieszkali ludzie nierzadko pracujący jako załoga obozu. 

W swojej twórczości często nawiązuję do tematyki Zagłady. Cykl prac "Chwile ostatnie", który mają Państwo okazję obejrzeć, powstał w 2008 roku jako aneks do dyplomu licencjackiego na Akademii Sztuk Pięknych. Cykl prezentuje jeden dzień z życia więźniarek obozu. Prace namalowane są w technice tłustej pasteli. 

Wystawie towarzyszą teksty wierszy obozowych. Twórczość poetycka więźniów jest mało znana szerszemu gronu odbiorców. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że w samych obozach koncentracyjnych istniała twórczość artystyczna: literacka i plastyczna. Co ciekawe, nie tylko śmierć i cierpienie były tematami poruszanymi w poezji obozowej. Również takie zagadnienia jak miłość, tęsknota za bliskimi, a także nadzieja na rychły powrót do domu były motywami przewodnimi literackiej twórczości zza drutów. Wiersze zostały zapisane tak, jak doniosła je pamięć. Właśnie w takiej formie powtarzano je półszeptem na twardych pryczach obozowych baraków, w czasie bezsennych nocy, niekończących się apeli lub w drodze na śmierć... Przetrwały jako dokument i świadectwo tamtych dni.

Podziękowania...

Chciałabym bardzo serdecznie podziękować pracownikom Mahn- und Gedenkstätte Ravensbrück, a zwłaszcza Dyrekcji Muzeum za zgodę na zorganizowanie wystawy, paniom Angelice Meyer oraz Sabine Arend za sympatyczny kontakt mailowy i opiekę z ramienia Muzeum. Szczególne podziękowania należą się pani Inge Gerlinghoff za pomoc w przetłumaczeniu wierszy obozowych na język niemiecki. 

Wystawa nie mogłaby się odbyć bez pomocy Instytutu Pamięci Narodowej i ogromnemu zaangażowaniu pani Anny Klimowicz, dzięki której mogłam, także rok temu, uczestniczyć w projekcie "O tym nie można zapomnieć... Spotkania z kobietami, które przeszły piekło Ravensbrueck". 

I dziękuję Wam, drodzy Goście za Waszą obecność, która wiele dla mnie znaczy. 

Dziękuję za uwagę.  Zapraszam teraz do obejrzenia wystawy.

In Erinnerung behalten 

Ravensbrück ist ein ungewöhnlicher Ort. Für unsere Geschichte, als Warnung und Erinnerung. Für Polen ist das ein Ort von besonderer Bedeutung. Hier, im nördlichen Brandenburg, unter diesem Himmel, am Ufer des Schwedt-Sees, befindet sich ein Teil der Erde mit dem polnischen Blut. Dieser Ort vereinigt uns und lässt diese schwere düstere Vergangenheit nicht vergessen.  Die Geschichte können wir nicht ändern, aber wir können zusammenarbeiten, um eine bessere Zukunft zu bauen und der Menschen gedenken, die hier ums Leben kamen. Wir kommen zu diesem Ort an und fragen: „Warum ist das alles passiert?“. Finden wir die Antwort, indem wir auf dem schwarzen Kies gehen, auf die hohe Mauer schauen oder in eine Ritze reingucken? Bringen die Antwort die Geräusche der nahen Kiefer und der Wellen auf dem See?

Das Leben geht weiter. Die Zukunft ist in unseren Händen und nur von uns selbst hängt es ab, wie es weiter geht.

Geschichte –Andenken -  Bildung

Als Künstlerin der dritten Generation will ich an die Opfer des Zweiten Weltkrieges erinnern und ich mache das durch verschiedene künstlerische und pädagogische Aktivitäten. Geschichte, Erinnerung und Bildung sind drei Themen, die derzeit meine künstlerische Aktivität determinieren.

Während der diesjähigen Feier zum 69. Jahrestag nehmen die polnischen Jugendlichen an meiner Aktion teil, die „Brandenburgische Freilichtmalerei“ heißt. Der Name ist mit der deutschen Stiftung „Brandenburgische Gedenkstätten“ verbunden. Die Jugendlichen aus Polen werden die Landschaften um den ehemaligen Lager Ravensbrück herum malen: den See und den Wald. In dem See ruhen die Ermordeten und in dem Wald gab es das ehemalige SS-Siedlung und das Städtchen Fürstenberg/Havel, wo Menschen lebten, die in diesem Lager arbeiteten. Das kann ein sehr starkes emotionales Erlebnis für junge Menschen sein. Wir helfen damit den Jugendlichen die Geschichte des Gebietes kennenlernen und in Erinnerung bewahren.

In meiner Arbeit beziehe ich mich oft auf das Thema der Vernichtung, des Holocausts. Ich habe die Ehre, Ihnen hier meine Ausstellung zu präsentieren. Die Reihe von meinen Arbeiten unter dem Titel „Letzte Momente„ ist im Jahr 2008 als Anhang zum Abschlussdiplom an der Akademie der Bildenden Künste entstanden. Sie zeigen einen Tag im Leben der Gefängnisinsassinnen im Lager. Die Bilder sind mit Ölpastellen gemalt.

Der Ausstellung begleiten Texte der Lagergedichte. Die Werke der Gefängnisinsassinnen ist wenig bekannt. Viele Menschen sind dessen überhaupt nicht bewusst, dass in Konzentrationslagern auch künstlerisches Schaffen existierte. Interessant ist, dass nicht nur Tod und Leiden Leitmotive der Poesie waren, sondern auch Liebe, Sehnsucht und Hoffnung auf schnelles Zurückkommen nach Hause. Gedichte wurden dann so aufgeschrieben, wie sie im Gedächtnis blieben. Sie wurden nämlich mündlich wiederholt, auf harten Pritschen in schlaflosen Nächten geflüstert, während der endlosen Appelle oder auf dem Weg zum Tod… Sie überlebten als Dokument und Zeugnis jener Tage.

Dank

Ich möchte mich recht herzlich bei den Mitarbeitern der Mahn- und Gedenkstätte Ravensbrück bedanken, besonders bei der Leiterin des Museums, für die Erlaubnis und die Möglichkeit,  diese Ausstellung zu organisieren.

Ich bedanke mich auch bei Frauen Angelika Meyer und Sabine Arend für sympathische E-Mails und Betreuung. Besonderen Dank an Frau Inge Gerlinghoff für die Hilfe bei der Übersetzung der Gedichte aus dem Lager in die deutsche Sprache.

Die Ausstellug konnte ohne Hilfe des Institutes für Nationales Gedenken  und des riesiegen Angagement von Frau Anna Klimowicz nicht stattfinden. Dank Frau Klimowicz konnte ich auch vor einem Jahr an einem interessanten Projekt teilnehmen und mich mit Frauen treffen, die die Ravensbrückhölle erlebt haben. Der Titel des Projektes lautete: „Davon darf man nicht vergessen…” 

Und auch Ihnen, liebe Gäste, danke ich für Ihre Anwesenheit. Das ist für mich von großer Bedeutung.

Jetzt lade ich Sie ein, meine Ausstellung anzuschauen.

Vielen Dank für Ihre Aufmerksamkeit.