Austria rozlicza się z nazistowską przeszłością

Kiedy w lipcu 2023 roku jechałam rowerem ulicami Wiednia, moją uwagę przykuł pięknie ukwiecony park i już z daleka moje oko natychmiast wyłapało duży napis "Gedenkstätte" umieszczony na frontowej tablicy. Rzecz jasna natychmiast zahamowałam i zawróciłam, aby przyjrzeć się z bliska czego konkretnie dotyczy to miejsce pamięci. Otóż na tablicy skierowanej w stronę ulicy widnieje napis "Gedenkstätte für die in der Shoa ermordeten Jüdischen Kinder, Frauen und Männer aus Österreich", a samo miejsce jest znane także pod skróconą nazwą "Shoa Namensmauern". 

W Internecie można też przeczytać informacje o tym konkretnym pomniku, któremu poświęcono specjalną stronę:

www.shoah-namensmauern-wien.at

Prawie 65 000 żydowskich Ofiar z Austrii zostało upamiętnionych na wielkich tablicach okalających owalny plac. Wokół pomnika zaprojektowano rabaty z kwiatami, dzięki czemu to miejsce bardziej przypomina zielony skwerek niż pomnik pamięci pomordowanych Żydów. Ale takie chyba było zamierzenie tego projektu, aby stał się integralną częścią otoczenia. Wiedeń jest dość mocno zabudowanym miastem i znalezienie nawet najmniej przestrzeni z ławkami czy trawnikiem może być miłym odpoczynkiem dla oczu i nóg zmęczonego turysty. Nie inaczej było w moim przypadku. 

Obiecałam, że będę publikować wpisy podróżnicze o różnych miejscach związanych tematycznie z Holokaustem i systemem niemieckich obozów koncentracyjnych, dlatego nie mogłam pominąć tak ważnego pomnika jakim jest Shoa Namensmauern. Tak naprawdę jest to dość nowy obiekt i czuć jeszcze tą świeżość projektu. Pomysłodawcą był austriacko-kanadyjski artysta  Kurt Yakov Tutter, którego rodzice w czasie wojny zostali wywiezieni i zamordowani w obozie Auschwitz. Pomnik otwarto w październiku 2021 roku, ale pierwsze prace nad tym upamiętnieniem rozpoczęto już w 2000 roku! Czyli Austriakom realizacja zajęła ponad 20 lat, tutaj niestety nakłada się długotrwały problem rozliczenia samej Austrii z wojenną przeszłością. Mimo wszystko ten pomnik to kolejna cegiełka pamięci w budowaniu historycznej prawdy i lepszego zrozumienia przez Austriaków własnej tożsamości narodowej.

Tak naprawdę w Wiedniu nie znajdziecie zbyt wielu miejsc pamięci poświęconych Żydom z czasów II wojny światowej. Właśnie przez to, że Austria wszelkimi metodami próbowała przez dziesiątki lat zamieść pod dywan swój niemały udział w zbrodniach Holokaustu (znaczną liczbę personelu załóg obozów koncentracyjnych stanowili Austriacy). Dziś w samym Wiedniu są dwa pomniki poświęcone zamordowanym Żydom: Mahnmal für die österreichischen jüdischen Opfer der Schoah z pobliskim muzeum w siedzibie dawnej synagogi oraz  Shoa Namensmauern. Jest też Wiener Wiesenthal Institut für Holocaust-Studien (Wiedeński Instytut Wiesenthala Badań nad Holokaustem), który od lat gromadzi, bada wszelkie zagadnienia związane z Holokaustem oraz prowadzi szeroką działalność edukacyjną. 

Czy będąc w Wiedniu zwróciliście uwagę na pomniki Holokaustu czy nie wiedzieliście, że takie istnieją? Warto do nich podejść i je zobaczyć. Pomnik "Shoah Namensmauern Gedenkstätte" znajduje się w Ostarrichipark przy ulicy Otto-Wagner-Platz. Mnie zawsze interesuje to, jakie formy upamiętniania Ofiar podejmują kraje, które miały swój aktywny udział w ludobójstwie II wojny światowej. Wkrótce opiszę jak zorganizowałam swój wyjazd do Miejsca Pamięci Mauthausen. 

Zobacz też: